Η αρχαία πόλη που βρίσκεται στις βόρειες υπώρειες των Πιερίων ταυτίζεται με βεβαιότητα με τις Αιγές, την αρχαία πρωτεύουσα του βασιλείου της κάτω Μακεδονίας. Ο χώρος κατοικείτο, σύμφωνα με τις ενδείξεις, συνεχώς από την Εποχή της πρώιμης Χαλκοκρατίας (3η χιλιετία π.Χ.), ενώ ήδη κατά την πρώιμη Εποχή του Σιδήρου (11ος – 8ος αιώνας π.Χ.) ήταν ένα σημαντικό πλούσιο και πολυάνθρωπο κέντρο.Η εποχή όμως της ακμής της πόλης ήταν τα αρχαϊκά (7ος – 6ος αιώνας π.Χ.) και τα κλασικά χρόνια (5ος και 4ος αιώνας π.Χ.), οπότε αποτελούσε το σημαντικότερο αστικό κέντρο της περιοχής, έδρα των Μακεδόνων βασιλέων και τόπο όπου συγκεντρώνονταν τα σημαντικότερα πατροπαράδοτα ιερά.

Το Aρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης άρχισε να κτίζεται το Φεβρουάριο του 1961, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Πάτροκλου Καραντινού. Εγκαινιάζεται την 27η Οκτωβρίου του 1962, στις εορτές της πεντηκονταετηρίδος από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης. Το 1971 ολοκληρώθηκε η έκθεση σε όλες τις αίθουσες και περιελάμβανε γλυπτά, προϊστορική συλλογή, μικροτεχνία αρχαϊκών και κλασικών χρόνων, καθώς και το λαμπρό σύνολο των ευρημάτων από τους τάφους στο Δερβένι, που πρωτοπαρουσιάστηκε την ημέρα των εγκαινίων. Λίγα χρόνια μετά, το 1978, τα εκπληκτικά ευρήματα της Βεργίνας (Αιγών) επέβαλαν την πρώτη αλλαγή στην έκθεση.